B12 Eksikliği: Belirtileri, Nedenleri ve Tüketilmesi Gereken Yiyecekler

Genellikle çoğu kişide eksik olduğunu duyduğumuz B12 vitamininin eksikliği üzerinde bu kadar durulmasının nedeni; DNA sentezi, kırmızı kan hücresi üretimi ve sinir hücrelerinin düzgün çalışması gibi pek çok vücut işlevinde önemli rol oynaması.

Eksik olması durumunda takviye kullanılmasının sebebi ise vücudumuzun B12 vitaminini kendi başına üretememesi. Dolayısıyla bu ihtiyacımızı beslenme ya da takviyelerle dışarıdan almamız gerekiyor. Yeterli miktarda alamadığımız zaman ise B12 eksikliği meydana geliyor.

B12 eksikliği sık karşılan bir vitamin eksikliği olduğu ve “B12 eksikliği baş ağrısı yapar mı, B12 eksikliği el titremesi yapar mı?” gibi sorular sıklıkla sorulduğu için, bu yazıda B12 vitamininin yeterli miktarda olmamasının belirtilerini, nedenlerini ve tedavi şeklini anlattık. Ayrıca B12 eksikliği olanların tüketmesi gereken yiyecekleri de listeledik.

B12 eksikliği belirtileri neler?

B12 vitamini eksikliğinin en yaygın belirtileri şöyle:

• Tükenmişlik hissi
• Kaslarda güçsüzlük
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Nefes darlığı
• Kalp çarpıntısı
• Dil yaraları veya ağız ülserleri
• İshal, kabızlık, gaz, şişkinlik gibi sindirim sorunları
• İştah kaybı
• Kilo kaybı
• Saçlarda incelme/dökülme, erken yaşta beyazlama 
• Ciltte solgunluk

B12 eksikliği aşağıdaki gibi çeşitli nörolojik bozukluklara da neden olabiliyor:

• Hafıza kaybı, zihin karmaşası
• Denge sorunları, yürümekte zorluk
• Beyin sisi
• El ve ayaklarda karıncalanma hissi
• Bulanık veya çift görme gibi görme bozuklukları
• İşitme kaybı veya kulak çınlaması
• İnce motor becerilerde zorlanma (Yazı yazma, düğme ilikleme gibi)
• İdrar kaçırma

Bunlara ek olarak B12 eksikliğinin psikolojik belirtileri de olabiliyor. Depresyon, sinirlilik veya kaygı gibi ruh hali değişiklikleri bunlardan en bilinenleri.

B12 eksikliğinden kaynaklanan ancak nadir olarak görülen belirtilerden bazıları ise özellikle yüz, boyun ve ellerdeki cilt renginde koyulaşma ve kadınlarda görülen hormonal sorunlar (yoğun regl kanamaları, düzensiz regl döngüleri, hamile kalmada zorluk, doğum kusurları riskinde artış). Bu belirtilerin birden fazlasını yaşıyorsan B12 eksikliğin olabilir.

B12 eksikliği neden olur?

B12 vitamini eksikliği, vücutta sorumlu olduğu işlevleri karşılayacak kadar B12 vitamini olmadığı zaman ortaya çıkıyor. Bunun başlıca birkaç nedeni var: 

• Kötü beslenme: B12 vitamini yalnızca hayvansal gıdalarda bulunduğu için, eksikliği vegan ve vejetaryenlerde daha sık görülüyor. Hayvansal gıdayı hiç tüketmiyor ya da az tüketiyorsan, takviye kullanman gerekebilir.
• Emilim bozukluğu: Bazı hastalıklar (anemi, gastrit, çölyak hastalığı, Crohn hastalığı) veya ameliyatlar (mide veya ince bağırsağın bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması) vücudun gıdalardan B12 vitamini emme yeteneğini etkileyebilir.
• Otoimmün hastalıklar: Vücudun midedeki B12 vitamini emilimi yapan hücrelere saldırdığı otoimmün hastalıklar da B12 eksikliğine yol açıyor.
• İlaçlar: Proton pompası inhibitörü gibi bazı ilaçlar B12 vitamini emilimini engelleyebiliyor.
• Yaşlanma: Yaş ilerledikçe vücudun B12 vitaminini besinlerden emme yetenekleri azalıyor ve bu da eksiklik riskini artırabiliyor.
• Genetik faktörler: Bazı genetik bozukluklar B12 vitamini eksikliğine yol açabiliyor.

B12 eksikliği olanlar ne yemeli?

B12 vitamini esas olarak hayvansal gıdalarda, bunun haricinde ise vitaminle güçlendirilmiş bazı bitkisel gıdalarda bulunuyor. B12 vitamini açısından en yüksek olan yiyecekler şöyle:

• İstiridye,
• Karaciğer,
• Et,
• Balık,
• Yumurta,
• Süt ve süt ürünleri,
• Vitaminle güçlendirilmiş tahıllar.

B12 vitamininin bitkisel besinlerde bulunmadığına dikkat etmek önemli. Bu nedenle veganlar ve vejeteryanlar B12 eksikliği yaşamamak için güçlendirilmiş gıdalara ve takviyelere yönelmeli.

B12 eksikliği nasıl giderilir?

B12 eksikliği olanların vitamin takviyesi kullanması gerekiyor. B12 eksikliğinin ciddiyetine göre vitamin iğnesi, tablet veya dil altı sprey şeklinde takviye kullanabilirsin.

Eğer vitamin eksikliğine emilim bozukluğu neden oluyorsa, bu bozukluğun altında yatan neden tedavi edilmeli. Bazı durumlarda B12 vitamini açısından zengin gıdalarla beslenmek vitamin eksikliğini gidermek için yeterli olsa da, çoğunlukla takviye kullanmak daha etkili oluyor.

Özetle

B12 vitamini eksikliği tedavi edilmezse geri dönüşü olmayan nörolojik hasarlara, bilişsel bozukluklara veya kansızlığa neden olabiliyor. Eğer B12 vitamini eksikliğin olduğundan şüpheleniyorsan doktor muayenesi ardından kanında vitamin seviyelerine baktırmalı ve çıkan sonuca göre doktorunun önerdiği dozda vitamin takviyelerini kullanmalısın.