Bazal Metabolizma Hızı Nedir – Nasıl Hesaplanır?

Vücudunun genel sağlığını ve kilo alıp vermeni etkileyen çok önemli bir değer olduğunu biliyor muydun? Bu değere “bazal metabolizma hızı” deniyor. Daha önce bu terimi hiç duymadıysan, bazal metabolizma hızı ne demek ve bazal metabolizma hızı hesaplama nasıl olmalı diye merak ediyorsan, aradığın cevapları yazımızda bulabilirsin. Ayrıca kadınlarda bazal metabolizma hızı kaç olmalı, erkekler ile aynı mı hesaplanır, bu hız nelere bağlıdır ve nasıl artar sorularını da yazımızda cevapladık.

Bazal metabolizma nedir?

Vücudun yürürken, koşarken, kısacası hareket ederken enerji harcar. Bunu hepimiz biliyoruz. Ancak vücudun yalnızca hareket halindeyken değil, dinlenme halindeyken de enerji harcar; çünkü nefes alıp verme, sindirim, hücresel onarım, beyinsel aktiviteler gibi yaşamsal işlevleri sürekli devam ettirmesi gerekir. İşte bazal metabolizma da vücudun bu en temel işlevlerini yerine getirebilmesi için ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlayan metabolizmadır.

Bazal metabolizma hızı nedir?

Bazal metabolizma hızı (BMH), vücudunun dinlenme halindeyken temel fizyolojik işlevlerini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu enerji (kalori) miktarını ifade eder.  Bu hız yaş, cinsiyet, beslenme şekli, aktivite seviyesi, kilo, boy ve vücut yapısı gibi faktörlere göre herkeste farklıdır.

Günlük kalori ihtiyacının yaklaşık %60-70’i bazal metabolizma içindir. Bazal metabolizma için ihtiyaç duyduğun enerji 20’li yaşlar itibariyle her 10 yılda bir %1-2 oranında azalır.

Ancak bu değişiklikte de yine hem genetik yapın hem de yaşam tarzına göre farklılıklar olabilir.

Bazal metabolizma hızı hesaplama

Bazal metabolizma hızı hesaplamak için kullanılan çeşitli formüller bulunuyor, en yaygın kullanılanı ise Harris-Benedict formülüdür. Bu hesaplama vücut kitle indeksi (VKİ) veya ideal kilo hesaplama yöntemlerinden farklıdır. Bazal metabolizma hızı hesaplanırken kadınlar ve erkekler için farklı formüller kullanılır:

• Kadınlar için bazal metabolizma hızı hesaplama = 655.0955 + (9.5634 × kg cinsinden ağırlık) + (1.8496 × cm cinsinden boy) – (4.6756 × yıl cinsinden yaş)

• Erkekler için bazal metabolizma hızı hesaplama formülü = 66.4730 + (13.7516 × kg cinsinden ağırlık) + (5.0033 × cm cinsinden boy) – (6.7550 × yıl cinsinden yaş)

Bu formül haricinde bazal metabolizma hızını hesaplamak için Mifflin-St. Jeor ve Katch-McArdle gibi farklı formüller de bulunuyor. Ancak en doğru BMH hesabı laboratuvar ortamında yapılır.

Bazal metabolizma hızı kaç olmalı?

Herkes için geçerli olan evrensel bir “ideal” bazal metabolizma hızı yoktur. Bu değer fizyolojik özelliklere ve yaşa göre değişir. Bununla birlikte, bazal metabolizma hızının senin için sağlıklı olan kilon ve günlük aktivite seviyen için yeterli olması gerekir.

Bazal metabolizma hızının genellikle 20-40 yaş arasındaki kadınlarda 1000-1400, erkeklerde 1200-1600 arasında olması beklenir. Bu değer, vücudunun yaşamsal işlevlerinin devam edebilmesi için günlük olarak alman gereken minimum kalori miktarını ifade eder.

Bazal metabolizma hızı nelere bağlıdır?

Yüksek bazal metabolizma hızı

Yüksek BMH’ye sahip kişiler dinlenme halindeyken daha fazla kalori yakarlar, bu da kilolarını korumalarını veya kilo vermelerini nispeten daha kolay hale getirir.

Ancak bu durum bazen açlığın artmasına ve enerji taleplerini karşılamak için daha sık yemek yeme ihtiyacına yol açabilir. Yüksek BMH’ye sahip olmak genetik faktörlerden kaynaklanabileceği gibi; kas kütlesinin fazla olması ve aktif bir yaşam tarzına sahip olmak gibi faktörlerden de etkilenebilir.

Düşük bazal metabolizma hızı

Bazal metabolizma hızı düşük olan kişiler dinlenme halindeyken daha az kalori yakar ve bu da kilo yönetimini daha zor hale getirebilir. Hareketsiz yaşam tarzı, kas kaybı, hormonal dengesizlikler ve yaşlanma bazal metabolizma hızının düşmesine neden olabilen faktörlerdir.

Düşük bazal metabolizmalı kişiler kalori alımlarına dikkat etmeli ve sağlıklı kilolarını korumak için düzenli fiziksel aktivite yapmaya ekstra özen göstermelidir.

Özetle

Bazal metabolizma hızını bilmek sağlık durumunla ilgili önemli ipuçları verirken aynı zamanda kilo yönetimine de yardımcı olur. Böylece beslenme ve egzersiz rutininin nasıl olması gerektiğine dair fikir sahibi olabilirsin. Ancak unutma ki tek bir ideal bazal metabolizma hızı bulunmuyor ve en doğru hesaplamayı yaptırmak ancak laboratuvar ortamında mümkün olabilir.